Brandbare stof

Wat is brandbare stof?

Brandbaar stof ontstaat bij de bewerking van diverse industriële materialen en kan, zodra het in voldoende concentratie aanwezig is, explosiegevaarlijk worden. Omdat dit stof een extreem groot oppervlak heeft – vaak vele malen groter dan het oorspronkelijke materiaal – kan het bij ontsteking razendsnel en heftig verbranden, wat tot een explosie kan leiden. Brandbare stofdeeltjes komen bijvoorbeeld vrij bij processen zoals slijpen, malen of frezen. Ook moderne technieken, zoals 3D-printen, produceren deze fijne deeltjes. Het gevaar neemt toe wanneer opgewerveld stof zich mengt met lucht en daarbij kritische concentraties bereikt. Dit geldt voor organische stoffen zoals hout, suiker en graan, maar ook voor metalen zoals aluminium en ijzer. Zelfs kunststoffen, medicijnen en textiel kunnen in stofvorm explosiegevaarlijk zijn.

Om explosies te voorkomen, moeten brandbare stofdeeltjes effectief uit de lucht worden gefilterd met een krachtige afzuiginstallatie.

Hoe ontstaat een stofexplosie?

Een stofexplosie ontstaat wanneer fijn brandbaar stof in de lucht zweeft en in contact komt met een ontstekingsbron. De grootte van de deeltjes speelt hierbij een cruciale rol: alleen stofdeeltjes kleiner dan 0,5 mm kunnen een explosiegevaarlijke atmosfeer vormen. De laatste ingrediënten voor een explosie? Zuurstof in de lucht en een vonk, vlam of heet oppervlak. Bekende boosdoeners zijn onder andere meel, houtstof, kolenstof en metaalstof. Raakt zo’n stofwolk een ontstekingsbron, dan kan binnen een fractie van een seconde een explosie ontstaan.

Soorten stofexplosies

Stofexplosies worden ingedeeld in verschillende klassen op basis van de kracht van de explosie. Dit wordt gemeten met de zogenaamde KSt-waarde:

• Stofexplosieklasse St 1: Matige explosies door stoffen zoals houtstof of meel (0–200 bar·m/s).
• Stofexplosieklasse St 2: Sterke explosies door bijvoorbeeld aluminiumstof of kolenstof (200–300 bar·m/s).
• Stofexplosieklasse St 3: Extreem krachtige explosies door zeer gevaarlijke stoffen zoals magnesiumstof (meer dan 300 bar·m/s).

Waar ontstaat brandbare stof? – risicovolle sectoren

Stofexplosies vormen vooral een risico in de volgende branches:

• Voedingsindustrie: Bijvoorbeeld door stof van meel, suiker of cacao.
• Houtbewerking: Fijn houtstof is extra gevaarlijk in gesloten ruimtes.
• Metaalbewerking: Aluminium- en magnesiumstof zijn uiterst brandbaar.
• Chemische industrie: De verwerking van kunststoffen of poeders brengt veel explosiegevaar met zich mee.

Brandbare stof en de ATEX-richtlijnen

De ATEX-richtlijnen bepalen hoe bedrijven veilig omgaan met explosiegevaarlijke stof-luchtmengsels op de werkvloer. Europese bedrijven zijn wettelijk verplicht om hun medewerkers en installaties te beschermen tegen deze risico’s. Binnen de EU bestaan twee ATEX-richtlijnen: één voor bedrijven die installaties beheren en verantwoordelijk zijn voor de veiligheid, en één voor fabrikanten van apparatuur, die ervoor moeten zorgen dat hun producten voldoen aan de ATEX-vereisten. Deze regels zijn sinds 2006 verplicht in Europa en gelden wereldwijd als voorbeeld, bijvoorbeeld voor de NFPA 652-norm in de VS.

Explosiebeveiliging op de werkplek

Goede explosiebeveiliging begint bij het herkennen van stofbronnen en het analyseren van de brandbaarheid van stof. Bedrijven moeten voorkomen dat stof zich ophoopt op moeilijk bereikbare plekken, zoals daken of balken. Daarnaast helpt het gebruik van slimme productiemethoden, machines en gereedschappen om stofvorming te beperken. Werkruimtes met explosiegevaar moeten worden opgedeeld in zones en uitgerust met ATEX-goedgekeurde apparatuur. Essentieel zijn machines die geen ontstekingsbronnen vormen en goed geaard zijn. En zoals altijd geldt: een schone en opgeruimde werkplek is een veilige werkplek.

Bescherming tegen stofexplosies

Preventie is dé sleutel tot veiligheid. Idealiter voorkom je brandbaar stof helemaal, bijvoorbeeld door stofproducerende materialen of processen te minimaliseren. Als dat niet mogelijk is, is regelmatige schoonmaak essentieel. Speciale industriele stofzuigers kunnen hierbij helpen: ze verwijderen stof veilig zonder zelf een ontstekingsbron te vormen. Moderne afzuig- en filtersystemen zijn sowieso onmisbaar. Ze vangen stof direct op de plek waar het vrijkomt en voorkomen dat explosiegevaarlijke mengsels ontstaan. Daarnaast is het verstandig om ook te letten op het voorkomen van vonken, het gebruik van explosieveilige apparatuur en regelmatig onderhoud.

Kortom: met een doordacht veiligheidsplan voorkom je stofexplosies – en blijft de werkplek veilig én schoon.

Veilig stofbeheer met Kiekens

Goed stofmanagement is dé manier om brandbaar stof onder controle te houden. Bij Kiekens ontwikkelen we industriele stoffilters die stof direct bij de bron afvangen. Het opgevangen stof wordt veilig opgeslagen in ATEX-gekeurde opvangsystemen, waarna de gereinigde lucht weer veilig wordt teruggevoerd in de omgeving.

Zo krijgt stofopbouw op lastige plekken geen kans én blijft het stofgehalte in de lucht onder controle.

Het resultaat? Minder risico op stofophoping en een veel veiligere werkplek en productieomgeving.

Kiekens: jouw partner in explosieveiligheid

Bescherm je medewerkers en machines tegen de gevaren van brandbaar stof – met de moderne, ATEX-conforme industriele stoffilters van Kiekens. Onze systemen vangen brandbaar stof veilig en efficiënt op, zorgen voor een gecontroleerde afvoer en voorkomen dat stof zich ophoopt in de lucht of op apparatuur. En geloof ons: we weten waar we het over hebben. Met tientallen jaren ervaring in het ontwerpen, leveren en installeren van afzuigsystemen zijn wij dé experts op dit gebied.

Nieuwsgierig? Neem contact met ons op voor een oplossing op maat die perfect aansluit op jouw werkplek en zorgt voor maximale veiligheid.